Đường cao tốc và vai trò chiến lược trong tăng trưởng kinh tế quốc gia

Đường cao tốc – Động lực liên kết và phát triển vùng miền

Trong định hướng phát triển quốc gia, Đảng và Nhà nước đã xác định phát triển hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông, là một trong ba đột phá chiến lược. Trong đó, hệ thống đường cao tốc giữ vai trò then chốt, không chỉ rút ngắn thời gian di chuyển mà còn mở ra sự liên thông, đồng bộ giữa các địa phương, tạo nền tảng cho phát triển kinh tế bền vững.

Theo Cục Đường bộ Việt Nam, đến nay, cả nước đã và đang triển khai nhiều dự án cao tốc quy mô lớn. Riêng năm 2025, dự kiến khoảng 800 km đường cao tốc sẽ hoàn thành và đưa vào sử dụng. Nhiều tuyến mới được đầu tư từ ngân sách nhà nước trải dài khắp ba miền như Bãi Vọt – Hàm Nghi, Hàm Nghi – Vũng Áng, Quảng Ngãi – Hoài Nhơn, Cần Thơ – Hậu Giang, Hậu Giang – Cà Mau, hay Biên Hòa – Vũng Tàu…

Đặc biệt, tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông dài 2.055 km được xem là trục xương sống của mạng lưới cao tốc quốc gia, chiếm khoảng 22% tổng chiều dài toàn hệ thống. Đến nay, hơn 1.200 km đã đưa vào khai thác, 834 km còn lại đang được thi công khẩn trương để hoàn tất vào năm 2025. Đây là dự án mang ý nghĩa chiến lược cả về giao thông, kinh tế, xã hội lẫn quốc phòng.

Không chỉ thu hẹp khoảng cách địa lý, cao tốc còn giúp giảm chi phí logistics, tăng hiệu quả sản xuất và cải thiện năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam. Trong bối cảnh chi phí logistics của nước ta vẫn chiếm khoảng 16–18% GDP (cao hơn mức trung bình toàn cầu 10–12%), việc mở rộng mạng lưới cao tốc là yêu cầu cấp thiết. Mỗi tuyến đường mới hoàn thành không chỉ góp phần giảm chi phí vận tải, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, thúc đẩy năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Thúc đẩy đầu tư và phát triển công nghiệp – dịch vụ từ hạ tầng cao tốc

Một trong những tác động rõ rệt nhất của hệ thống cao tốc là khả năng lan tỏa đầu tư và hình thành các cực tăng trưởng mới. Nhiều khu công nghiệp, khu kinh tế dọc theo các tuyến cao tốc đã nhanh chóng được quy hoạch và mở rộng, thu hút mạnh mẽ nguồn vốn FDI cũng như các dự án trong nước.

Thực tiễn cho thấy, các địa phương có cao tốc đi qua thường đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn, với mức độ thu hút đầu tư mạnh mẽ hơn so với những khu vực chưa có hạ tầng giao thông đồng bộ. Cao tốc không chỉ mang lại lợi thế về vận tải, mà còn giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận thị trường, mở rộng hoạt động thương mại, dịch vụ và thúc đẩy quá trình đô thị hóa.

Hạ tầng cao tốc cũng tạo cú hích lớn cho ngành du lịch. Khi thời gian di chuyển được rút ngắn, việc tiếp cận các điểm đến trở nên dễ dàng hơn, kéo theo sự bùng nổ của dịch vụ lưu trú, ẩm thực và giải trí. Chẳng hạn, cao tốc Hà Nội – Hải Phòng giúp hành trình từ thủ đô đến thành phố cảng chỉ còn hơn 1 giờ, biến Hải Phòng thành điểm du lịch biển sôi động. Tương tự, cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi hay Tp. Hồ Chí Minh – Long Thành – Dầu Giây đã góp phần đưa hàng triệu lượt khách đến các tỉnh miền Trung và Đông Nam Bộ mỗi năm.

Không chỉ tạo đà tăng trưởng cho kinh tế vĩ mô, các tuyến cao tốc còn mang lại chuyển biến tích cực trong đời sống nhân dân. Giao thông thuận lợi giúp người dân tiếp cận dễ hơn với cơ hội việc làm, y tế, giáo dục, văn hóa; đồng thời, các vùng nông thôn, miền núi được kết nối cao tốc đang từng ngày đổi thay diện mạo, thu hẹp khoảng cách phát triển với đô thị.

Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững, Chính phủ đặt ra kế hoạch đến năm 2025 hoàn thành 3.000 km và đến năm 2030 đạt 5.000 km đường bộ cao tốc trên toàn quốc. Đây là mục tiêu đầy thách thức nhưng thể hiện rõ quyết tâm chiến lược trong việc coi hạ tầng giao thông là nền tảng của tăng trưởng kinh tế - xã hội.

Thủ tướng Chính phủ nhiều lần nhấn mạnh yêu cầu các bộ, ngành và địa phương phải phát huy tối đa tinh thần trách nhiệm, tháo gỡ kịp thời các vướng mắc về vốn, giải phóng mặt bằng, tiến độ và chất lượng thi công, với tinh thần “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, rõ người – rõ việc – rõ trách nhiệm – rõ thời gian – rõ hiệu quả.

Tuy nhiên, việc phát triển hệ thống cao tốc vẫn đối mặt với không ít khó khăn: công tác giải phóng mặt bằng, huy động vốn, năng lực thi công và quản lý khai thác còn hạn chế. Ngoài ra, vấn đề đồng bộ hạ tầng phụ trợ như trạm dừng nghỉ, thu phí tự động, bảo trì, giám sát giao thông cũng cần được quan tâm đúng mức. Bên cạnh đó, phát triển cao tốc phải được đặt trong tổng thể quy hoạch đô thị, bảo vệ môi trường và cân đối nguồn lực để tránh đầu tư dàn trải, kém hiệu quả.

Phát triển giao thông cao tốc: Trụ cột của tăng trưởng bền vững Việt Nam

Có thể khẳng định rằng, đường cao tốc không chỉ là công trình giao thông hiện đại, mà còn là động lực chiến lược cho phát triển kinh tế vùng và quốc gia. Mỗi km cao tốc được hoàn thành không chỉ rút ngắn thời gian, giảm chi phí vận tải, mà còn mở rộng không gian phát triển, thu hút đầu tư, thúc đẩy công nghiệp, thương mại, dịch vụ và du lịch. Đây chính là nền tảng để hàng hóa Việt nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường trong tiến trình hội nhập quốc tế.

Quan trọng hơn, các dự án cao tốc mang lại hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, mở ra cơ hội phát triển đồng đều giữa các vùng miền, tái cấu trúc không gian kinh tế quốc gia. Nơi nào có cao tốc đi qua, nơi đó hình thành những “cực tăng trưởng” mới – từ khu công nghiệp, khu kinh tế, đô thị, cho đến đời sống người dân được cải thiện rõ rệt.

Với tầm nhìn đến năm 2030, Việt Nam đang khẳng định quyết tâm đầu tư hạ tầng giao thông đồng bộ, coi đây là đột phá chiến lược để kiến tạo tương lai thịnh vượng.
Bởi lẽ, đường cao tốc không chỉ kết nối những vùng đất – mà còn kết nối tiềm năng, cơ hội và phồn vinh cho cả dân tộc Việt Nam.

Nguồn: Báo Mới